کامپوزیت های سرامیکی دما بالا (2)
خواص اپتیکی بوریدها، به طور قابل توجهی مورد بررسی قرار نگرفته اند. ضرایب انتشار در طول موج 0.65 μm (فروسرخ) بر روی نمونه های اکسید نشده، عموماً در گستره ی 0.5-0.8 می باشد (در بین دمای 1600 تا 1800 ℃
مترجم: حبیب الله علیخانی
منبع:راسخون
منبع:راسخون
خواص الکتریکی
خواص الکتریکی نمونه وار مربوط به برخی از مواد UHTC شاملخواص اپتیکی
خواص اپتیکی بوریدها، به طور قابل توجهی مورد بررسی قرار نگرفته اند. ضرایب انتشار در طول موج 0.65 μm (فروسرخ) بر روی نمونه های اکسید نشده، عموماً در گستره ی 0.5-0.8 می باشد (در بین دمای 1600 تا 1800 ℃ و در خلاء). همانگونه که در جدول 2 برای نمونه های اکسید نشده و در جدول 3 برای نمونه های اکسید شده، نشان داده شده است، شدت انتشار می تواند به طور قابل توجهی از ماده ای به ماده ی دیگر، تغییر کند و یا به طور نمونه وار با دما تغییر کند. در نمونه های اکسید شده، این به نظر می رسد که مقادیر انتشار بدست آمده برایآزمون دما بالا
یک بخش قابل توجه از کار که بوسیله ی ManLabs انجام شده است، در واقع شناسایی کامپوزیت هایی بوده ا ست که در دماهای بالا پایدار هستند. از بررسی خواص ترمودینامیکی مربوط به UHTCs انتخاب شده، ManLabs پایداری دی بوریدها را به صورت زیر تعریف کرده است:مطالعات متعاقب عملی اکسیداسیون، نشان داده است که
بر اساس مقاومت مطلوب دی بورید ها در برابر اکسیداسیون، این مواد یکی از خانواده های مناسب از مواد هستند که برای برخی از کاربردها در دماهای بالا، مطلوب می باشند. ما در شکل 1 مشاهده کردیم که
مطالعات اکسیداسیون انجام شده بوسیله ی ManLabs همچنین نشان داده شده است که کامپوزیت های غنی از فلز
برای تعیین اثر مقدار SiC بر روی اکسیداسیون دی بورید، ManLabs یک سری از آزمایشات اکسیداسیون کوره ای را در دماهای
پاسخ مربوط به مواد UHTC دیرگداز در برابر شرایط اکسیداسیون دما بالا در کوره نسبت به رفتار مشاهده شده برای این مواد در تأسیسات پلاسما، متفاوت می باشد. تغییرات ایجاد شده در کوره، عموماً شامل حرارت دهی در زمان های طولانی در دمای ثابت و جریان های گازی آهسته است. در این بخش ها، شیمی محصولات و گازهای واکنشی، مشخص و ثابت می باشد. آزمون آرک جت، تحت شرایط جریان گاز با سرعت بالا انجام می شود که در این آزمون ها، فلاکس انرژی به جای دما وجود دارد. علاوه بر این، مطالعات انجام شده با کوره، از هوا و فشار 1 اتمسفر و گازهای دو اتمی استفاده می کند. اما در طی یک پروفایل نمونه وار برای وسایل فضایی حاوی سرنشین انسانی، فشارهای ایجاد شده، عموماً کمتر از 1 اتمسفر خواهد بود و بخش قابل توجهی از مولکول های گازی، به گونه های تک اتمی فعال تبدیل می شوند. گونه های بسیار فعال تولید شده ممکن است دوباره بر روی سطح ترکیب شوند و مقادیری از انرژی خود را به سطح بدهند. این مسئله به قابلیت کاتالیستی زیرلایه وابسته است. این ترکیب مجدد می تواند موجب افزایش حرارت سطحی قطعه گردد. آزمون آرک جت بهترین اساس برابر ارزیابی این مواد در محیط های فضایی را فراهم می آورد، اگر چه، یک تعداد تفاوت میان محیط آرک جت و محیط حقیقی کاربردی این وسایل وجود دارد. برای مثال، خاصیت کاتالیست کننده می تواند نقش مهمی در طی آزمون آرک جت ایفا کند زیا تفاوت هایی بین آزمون های استاتیک و سیال اکسیداسیون وجود دارد مثلاً اگر ماده ی A در آزمون کوره بهتر از ماده ی B عمل کند، این ضرورتی ندارد که همین ماده در آزمون آرک جت، نیز بهتر عمل کند.
آزمون اکسیداسیون کوره ای (گاز سرد/ دیواره ی گرم - CG/HW)
در یک تلاش به منظور پر کردن خلأ میان مطالعات مربوط به اکسیداسیون کوره و آزمون اکسیداسیون آرک جت، ManLabs یک سری مطالعات کوره ای ا بر روی UHTCs و تحت زمان ها، سرعت گاز، دما و فشار مختلف انجام داده است. شرایط آزمون کوره ای، دماهایی بین 500 تا
آزمون های با سرعت پایین CG/HW در یک کوره ی تیوبی مقاومتی در دماهایی بین 500 تا
حد دما بالا برای تشکیل اکسیدهای محافظتی از جنس
در طی آزمون های با سرعت بالای CG/HW، نمونه ها به صورت القایی تا دمایی بین 1100 تا
این آزمون ها که بوسیله ی ManLabs انجام شده است، نشان داده است که برای موادی که رسوبات اکسیدی متراکم ایجاد می کنند، گرادیان های دمایی قابل توجه در اکسید تشکیل شده حین آزمایش، در حد 400 ℃ است. این گرادیان به این دلیل ایجاد می شود که حرارت القا شده تنها در داخل زیرلایه کوپل می شود و نه در داخل اکسید. به دلیل اینکه اکسید، تنها بوسیله ی القای ایجاد شده از طریق زیرلایه ی حرارت دیده، گرم می شود، سطح اکسید شده، سرد تر از ماده ی پایه است. اهمیت این جنبه از رفتار ماده، به فاکتورهای کنترل کننده ی سرعت در فرایند اکسیداسیون، وابسته است. گرافیت که یک محصول اکسیدی فرار تشکیل می دهد، دارای وابستگی قوی با اکسیداسیون می باشد. اما نرخ اکسیداسیون مواد UHTC نسبت به افزایش نرخ جریان، حساس نمی باشد، این نرخ به دمای مینیمم لایه ی اکسیدی متراکم شده، وابسته است.
آزمون آرک جت (گاز داغ/ دیواره های سرد- HG/CW)
پاسخ اکسیداسیون مواد UHTCs دیرگداز، همانگونه که در تأسیسات پلاسما مشاهده شد، بوسیله ی ManLabs با استفاده از یک سری تأسیسات با توان 10 MW انجام شد. گستره ی شرایط بدین صورت می باشد که فشارهای ایستایی تحت پوشش بین 0.01 تا 1 atm می باشد و فلاکس های حرارتی نیز بین 120 و 1400 W/〖cm〗^2 می باشد. زمان برخورد نیز بین 20 تا 1800 ثانیه می باشد.
شناسایی محیط آزمایش قبل از هر آزمون اجرا می شود.این کار با اندازه گیری فشار ایستایی، آنتالپی ایستایی و شار حرارتی دیواره ی سرد انجام می شود. این اندازه گیری با روش های پروب سرد شونده با آب، اندازه گیری تعادل انرژی و کالوریمتری حالت ایستا و گذرا انجام می شود. کالریمتری فلاکس حرارتی مشابه با مدل های آزمایشی است (سیلندرهای مسطح با قطر 13 mm). دماهای گرماسنجی تک رنگ، با استفاده از مقادیر انتشار مناسب، به دماهای واقعی تبدیل می شود در حالی که داده های مربوط به شار حرارتی برای محاسبه ی انتشار نرمال کلی مورد استفاده قرار می گیرد. یک گرماسنج میکریی- نوری دمای زیرلایه را در حفره ای اندازه گیری می کند که با استفاده از دریل کاری در سطح نمونه ایجاد شده است.
خلاصه ای از نتایج آرک جت بدست آمده بوسیله ی ManLabs در جدول 5 آورده شده است. نتایج مربوط به آزمون سرعت بالای CG/HW نشان داده است که برای UHTCs تشکیل دهنده ی اکسید، گرادیان های دمایی 400 تا 800 ℃ می تواند از سطح اکسید تا زیرلایه ایجاد شود. پیچیدگی عملی این مسئله، زیرلایه می باشد. این مسئله نشاندهنده ی این است که برای آزمون های آرک جت HG/CW، سطح دمای ایجاد شده در زیرلایه، در اصل کمتر از چیزی است که در سطح مشاهده می شود. بنابراین، اکسیداسیونذ زیرلایه باید کمتر از چیزی باشد که برای مواردی مشاهده می شود که در آن، گرادیان ها صرفنظر شده است (یعنی مطالعات مربوط به کوره ها). علاوه بر این، این به نظر می رسد که این گرادیان ها در دوره های زمانی طولانی، وجود دارد. آزمون های آرک جت دیگر که بوسیله ی ManLabs انجام شده است، بر این مسئله تأکید کرده است که نمونه های ایجاد کننده ی اکسید، عمق تبدیل کمتری نسبت به نمونه های مورد آزمایش در کوره، دارند. برای مثال، یک کامپوزیت ZrB_2-20v% SiC که به مدت 7200 ثانیه مورد آزمایش قرار داده شده اند، دارای دماهای سطحی
تنش های گرمایی
مشابه با هر سرامیک مونولیتیک، UHTCs به طور ذاتی، مستعد تنش های کششی است که بوسیله ی گرادیان های دمایی در داخل ماده، ایجاد می شود. یعنی آنها تحت شوک حرارتی واقع می شوند.به هر حال، آزمون آرک جت که بوسیله ی ManLabs انجام شد، نشان داده است که مقاومت در برابر شوک حرارتی سرامیک های Hf و Zrی مطلوب است. برای ارزیابی بیشتر بر روی میزان مقاومت در برابر تنش های گرمایی مربوط به مواد دی بوریدی، محققین ManLabs یک سری آزمون های تنش حرارتی را اجرا کرده اند. در بین مواد مورد بررسی، موادی که قبلاً ذکر شده اند، نیز وجود دارد. آزمون ها بوسیله ی قرار دادن یک نمونه ی استوانه ای در داخل دستگاه انجام شد. وقتی به این قطعه انرژی وارد می شود، استوانه ی UHTC از داخل به بیرون گرم می شود و گرادیان دمایی در دیواره ی استوانه ایجاد می شود. مقدار تنش های گرمایی ایجاد شده، با انرژی ورودی به استوانه ی حرارت داده شده، در ارتباط است. به طور نمونه وار، این توان در نرخ ثابت افزایش می یابد تا زمانی که به یک تنش بحرانی برسیم و قطعه بشکند.
برای شکسته شدن این مواد UHTC، محققین ManLabs تصمیم گرفته اند تا در تمام نمونه های مورد آزمایش، شکاف ایجاد کند. مشخصات شکاف ایجاد شده، عبارتست از عمق 6 mm، عرض 1.6 mm و موازی با محور استوانه. محدودیت های اصلی استفاده از نمونه های دارای شکاف، فقدان داده های عملیاتی و تجربی کافی در مورد این فاکتور شکلی می باشد. نتایج بدست آمده بوسیله ی آنها، قابلیت مقایسه با نتایج قبلی را ندارد. نتایج آنها نشاندهنده ی این است که مواد دارای SiC و افزودنی های کربنی، مقاومت به تنش گرمایی بالاتری نسبت به سایر کامپوزیت ها، دارند. با وجود این، در تمام کامپوزیت های دی بوریدی مورد آزمایش، یک سطح مقاومت در برابر تنش قابل مقایسه با هر سرامیک دیگری دارد.
کارهای اخیر
تحقیقات مربوط به UHTCs بعد از به اتمام رسیدن کارهای ManLabs، سرعت خود را از دست داد. این مسئله ادامه داشت تا زمانی که در اوایل دهه ی 1990، علاقه ها در زمینه ی استفاده از مواد UHTC دوباره جریان پیدا کرد. هزینه های بالای مربوط به مواد اولیه به همراه دماها و فشارهای بالای مورد نیاز برای اعمال پرس گرم، منجر به بررسی های جدیدی در زمینه ی جایگزین کردن مواد اولیه و روش های تولید UHTCs شده است. علاوه بر روش های متداول، محققین به دنبال بررسی روش های پرس گرم فعال و زینترینگ بدون فشار این مواد با استفاده از نفوذ و واکنش های مایع هستند. این فرایندهای جدید بر پایه ی واکنش، قابلیت تولید اشکال شبه شبکه ای و شبکه ای را از طریق ایجاد پیوند واکنشی فاز گازی و دماهای واکنش و زمان های واکنش کمتر را دارا می باشد.ارزیابی مختلفی بر روی خواص UHTCs و کامپوزیت های UHTC در برخی تأسیسات دولتی مانند ناسا و سایر بخش های نظامی و دانشگاهی، انجام شده است. با این تجدید مطالعات، بررسی ها بر روی کاربیدها و نیتریدهای UHTC در جستجوی روش های فرآوری جدید برای تولید آسان تر این مواد می باشد. ناسا ایمز در اوایل دهه ی 1960 ، کارهای اولیه در زمینه ی این مواد را شروع کرد و در سال 1997 و 2000 دو آزمایش پرواز انجام داد. یکی SHARP-B1 و دیگری SHARP-B2. این آزمایش ها با همکاری نیروی ههوایی و آزمایشگاه ملی ساندیا انجام شده است. در SHARP-B1، از دماغه ی HfB_2-SiC با شعاع 3.5 mm استفاده شده است. این دماغه بوسیله ی چتری از جنس ZrB_2-SiC پیچیده شده است و به سنسورهای داخلی مجهز است که دماهای داخلی در حد 1690 ℃ را ثبت کرده است. این دما بر اساس مدل ها، به دمای خارجی 2760 ℃ مرتبط است. SHARP-B1 به گونه ای طراحی شده است که تحت پوشش قرار نمی گیرد و بنابراین شناسایی ویژگی های بعد از آزمایش برای این UHTCs ها مقدور نمی باشد. وسیله ی دوم یعنی SHARP-B2 تحت پوشش قرار گرفته است. این آزمون دارای 4 طوقه در خارج از وسیله است. این طوقه ها، به گونه ای طراحی شده اند تا میزان نیروی اعمال شده به وسیله، محدود شود. هر طوقه ی UHTC، از سه بخش تشکیل شده است که هر بخش از مواد UHTC مختلف تشکیل شده است. آزمون پرواز موفقیت آمیز بود و مواد مورد استفاده، بازیابی شد اما به علت عدم وجود زمان کافی برای توسعه ی این مواد، این مواد دارای خواص مکانیکی ضعیفی بودند و برخی از طوقه ها شکسته شدند. NASA جستجو در پی مواد مناسب را ادامه داد و بهبودهایی در زمینه ی روش ها و مواد مورد استفاده، بدست آورد.
روش های مورد استفاده در زمینه ی بهبود دوام محیطی و مقاومت در برابر اکسیداسیون UHTCs همچنین بوسیله ی نیروی دریایی نیز آدرس دهی شده است. کارهای انجام شده بوسیله ی Opeka و همکارانش در مرکز جنگ های نیروی دریایی، و سایرین موجب بهبود مسائل مربوط به اکسیداسیون HfB_2، ZrB_2 و سایر مواد UHTC مانند HfC، ZrC و HfN شده است. بنابراین، کار آنها نشاندهنده ی این است که مقاومت به اکسیداسیون HfC و HfN با کاهش میزان کربن و نیتروژن، بهبود می یابد. مطالعات انجام شده در این زمینه، نشاندهنده ی این مطلب است که اکسیداسیون HfC با تشکیل یک لایه ی داخلی محافظتی Hf-C-O انجام می شود. در یک مطالعه بر روی اکسیداسیون کامپوزیت های ZrC-ZrB_2-SiC، Opeka و همکارانش فهمیدند که کامپوزیت های غنی از ZrB_2 دارای بالاترین مقاومت در برابر اکسیداسیون است. اکسیداسیون ZrC منجر به تشکیل اکسیدیهای دانه ریزی می شود که اجازه ی نفوذ اکسیژن به سطح ZrC را می دهد و محافظتی در برابر اکسید شدن، ایجاد نمی کند.
نتیجه گیری
نیاز به مواد دما بالا که بتوانند خواص مکانیکی خود را حفظ کنند و بدون اکسید شدن، کار کنند، با توسعه ی انواع متنوعی از سرامیک ها و سرامیک های کامپوزیتی همراه بوده است. این مواد دیرگداز به عنوان مواد دما بالا (UHTCs) شناخته می شوند. کار اولیه در زمینه یUHTCs در دهه ی 1960 بوسیله ی ManLabs و تحت برنامه ی تحقیقاتی انجام شده است که بوسیله ی آزمایشگاه تحقیقاتی مواد نیروی هوایی (AFML) تأمین مالی گردید. در مقایسه با سایر ترکیبات دیرگداز مانند کاربیدها و نیتریدها، ManLabs این مسئله را تشخیص داده است که ترکیبات دی بوریدی بین فلزی، بالاترین مقاومت در برابر اکسیداسیون را ایجاد می کنند. در مقایسه با کاربیدها و نیتریدها، دی بوریدها همچنین دارای رسانایی گرمایی بالایی هستند که موجب می شود آنها در برابر شوک های حرارتی، مقاومت خوبی داشته باشند. در این مطالعه ها فهمیده شده است که HfB_2، ZrB_2 به عنوان بهترین کاندیداها برای استفاده در دماهای بالا هستند.این مشاهده شده است که تمام UHTC ها به دلیل وجود پیوندهای قوی میان اتم هایشان، شاخص هستند. این ویژگی موجب افزایش پایداری ساختاری دما بالای این مواد می شود. این مسئله موجب می شود تا تولید این مواد با مشکلات متعددی مواجه باشد و به عنوان یک نتیجه، تنها یک تعداد محدود از تحقیقات، در این زمینه، انجام شده است. فرایند پرس گرم متداول که برای تولید UHTCs متداول استفاده می شوند، به طور نمونه وار منجر به تولید مواد متخلخل با خواص مکانیکی ضعیف می شود. اما افزودن افزودنی های کمک ذوب به این مواد، منجر به افزایش استحکام و رسیدن استحکام این مواد به حد 500 MPa می شود. کارهای انجام شده بوسیله ی ManLabs نشان داده است که افزودن SiC به پودر UHTCs موجب می شود تا متراکم شدن آنها بهبود یابد و مقاومت در برابر اکسیداسیون آنها بهبود یابد.
بعد از کارهای انجام شده بوسیله ی ManLabs، کارهای تحقیقاتی دیگر بر روی UHTCs که تا اوایل دهه ی 1990 ، سرعتی آهسته داشت. بعد از این زمان، ناسا ایمز دوباره کارهایی را در این زمینه، آغاز کرد. کارهای انجام شده، منجر به انجام دو آزمون پرواز فراصوت شده است. در این پروازهای آزمایشی، کاربرد موفقی از کامپوزیت های سرامیکی دما بالای مونولیتیک می باشد. در واقع از این مواد در ساخت لبه های هدایت کننده ی تیز، استفاده شده است. از آن زمان به بعد، ناسا گلن همچنین تحقیقاتی بر روی توسعه ی مواد کامپوزیتی UHTC تقویت شده با الیاف، انجام داده است. کارهای کنونی انجام شده بوسیله ی نیروی دریایی، نیز در جستجوی افزایش آگاهی در زمینه ی اکسیداسیون HfB_2، ZrB_2، HfC، ZrC و HfN بوده اند. این واضح است که کاربردهای بالقوه مربوط به UHTCs، موجب می شود تا نیازهای موجود در زمینه ی نظامی، صنعتی و فضایی، برطرف گردد. در حالی که کارهای پیوسته ی در این زمینه، بینش مناسبی در زمینه ی کارایی UHTCs ارائه می دهد، تلاش های تحقیقاتی بیشتری مورد نیاز است که بدین صورت ویژگی های این مواد، به طور بهتری شناسایی شود.
/ج
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}